Đặc tính sinh học của loài mối

By: Unknown on 21:39

Mối là loài côn trùng tồn tại và phát triển ngoài tự nhiên và cả trong nhà, nơi sinh sống của dân cư. Để diệt trừ mối, người ta đã nghiên cứu về những đặc tính sinh học của chúng để đạt được hiệu quả ngăn chặn tối ưu.

Trong các loài thuộc giống Coptotermes thì Coptotermes formosanus Shiraki là loài có phân bố rộng nhất trên thế giới. Loài mối này có nguồn gốc từ Đài Loan (Trung Quốc), làm tổ ngầm trong đất và các cấu trúc khác của công trình, nên còn có tên gọi chung là mối ngầm Đài Loan (Formosan subterranean termite-FST). Nó được đưa vào nhật bản, Guam, Srilanka, Nam Phi và Mỹ sau chiến tranh thế giới thứ hai, những chiếc tàu thủy là phương tiện chở loài mối ngầm này phát tán đi khắp thế giới. Đến nơi ở mới, nhờ sự thích ứng cao và khả năng sinh sản lớn mối Coptotermes formosanus đo nhanh chóng phát triển và mở rộng vùng phân bố của mình. Tuy mối Coptotermes formosanus là một loài bay yếu, nhưng với khả năng thay thế mối chúa và phân đàn nhanh chóng cùng với việc con người di chuyển đất vật liệu đo bị nhiễm mối cũng góp phần tạo ra sự lan tràn trong nội địa của loài mối này.

 Đặc tính làm tổ dưới đất của mối

Phần lớn các đàn mối Coptotermes formosanus làm tổ ngầm dưới đất hay trong các cấu trúc công trình xây dựng. Tổ của chúng khá lớn, xốp thường có hình nón hoặc có thể có hình dạng khác phụ thuộc vào vị trí làm tổ, có màu nâu đen hoặc màu xám tro. Mối sử dụng chất tiết trộn với gỗ vụn và đất làm nguyên liệu xây tổ. Cấu trúc tổ tuân theo một quy định khá chặt chẽ. Các cột đất được xây theo dạng những “cánh sao” và được nối với nhau một cách tinh vi, thuận lợi cho mối di chuyển, nhưng lại cản trở cho những kẻ muốn xâm nhập. Phía dưới đáy tổ, mối tạo ra nhiều phiến mỏng xếp chồng lên nhau, trên các phiến có những lỗ nhỏ để mối có thể chui qua. Giữa các phiến là các khe, hốc rỗng, sống ổn định ở một trong những khoang đó, được gọi là hoàng cung. Coptotermes formosanus là loài mối không làm vườn cấy nấm, nên tổ của chúng có cấu trúc rỗng và đơn giản hơn các loài mối làm tổ có vườn cấy nấm. Việc điều tiết vi khí hậu trong tổ cũng đơn giản. Chúng tập trung số lượng cá thể về tổ khi nhiệt môi trường xuống thấp và phân tán khi nhiệt độ lên quá cao.

Hàng năm vào khoảng tháng 4, tháng 5 và tháng 6 có khi sớm hơn đây là lúc mà thời tiết, cũng như khí hậu thuận lợi cho mối bay ra giao hoan, đây là khoảng thời gian mà những tổ mối mới bắt đầu được hình thành. Mối thường bay vào lúc hoàng hôn, độ ẩm khoảng 95%. Vào mùa mối bay có thể bắt gặp hàng ngàn mối cánh bay ở ngoài cửa sổ, xung quanh nguồn sáng cố định. Sau một vài giờ bay, chúng hạ cánh xuống đất hay bất kỳ vị trí nào để tự rụng cánh và cặp đôi. Mỗi tổ optotermes formosanus có số lượng mối cánh trưởng thành lớn nhưng chỉ có một số ít mối cánh có thể cặp đôi và xây dựng tổ được, số còn lại bị chết hoặc làm nguồn thức ăn cho đối tượng khác.

Coptotermes formosanus thường chọn nơi có độ ẩm thích hợp, kín đáo và yên tĩnh bên trong các công trình kiến trúc để làm tổ. Tổ có thể làm sâu trong đất từ 0.5- 1.5m. Một số nghiên cứu còn cho biết đo tìm thấy tổ của chúng ở độ sâu 1.8-3m.

Ngoài loại tổ chìm trong đất khá phổ biến, Coptotermes formosanus còn xây dựng tổ không trực tiếp tiếp xúc với đất, được gọi là tổ nổi (Aerial colonies). Khi một cặp mối cánh thành công trong việc tìm thấy một vị trí thích hợp để xây dựng tổ như nguồn thức ăn, độ ẩm trong tòa nhà, chúng bắt đầu hình thành một quần thể mà không cần liên hệ với đất. Cũng có trường hợp do một điều kiện bất lợi nào đó (chẳng hạn như nền nhà bị ngập nước), mối di cư tổ từ dưới đất vào trong kết cấu của công trình xây dựng. Người ta thống kê được 25% tổ mối Coptotermes formosanus tìm thấy ở các thành phố phía đông Nam bang Florida thuộc về loại tổ không tiếp xúc với đất.

Tìm hiểu những đặc tính sinh học của mối cho ta những nhìn nhận khách quan về loài côn trùng này. Bên cạnh đó, những thí nghiệm, nghiên cứu sẽ cho ra những cách thức tiêu diệt mối hiệu quả trong việc ngăn chặn chúng phá hoại nhà cửa và đồ dùng.